Welkom bij onze nieuw rubriek: Het Compliance Kompas, jouw gids in de wereld van KYC/CCD. In deze rubriek nemen onze consultants je maandelijks mee op een diepgaande verkenning van boeiende onderwerpen binnen het domein van Know Your Customer (KYC) en Customer Due Diligence (CCD). Van de nieuwste regelgeving tot innovatieve technologieën, actuele inzichten en diepgaande analyses.Sten Traa trapt deze rubriek af met zijn artikel over Sancties en Transfers.
Sancties en transfers, gaat dat samen?
Kun je als Nederlandse club nog wel transfers doen met een Russische club? In dit stuk duiken we dieper in de wereld van sancties. Wat is een sanctie eigenlijk? Wat is het doel van een sanctie? En vertellen we je meer over hoe een Nederlandse voetbalclub in opspraak raakte door een miljoenentransfer met een Russische club.
De aanleiding
Op 24 februari 2022 gebeurde datgene waarvan vele experts nog zeiden dat het niet zou gaan gebeuren, Rusland valt Oekraïne binnen door middel van een speciale militaire operatie. Jarenlange spanningen hebben tot dit moment van explosie geleid. Het gros van de politieke wereld is hier logischerwijs niet over te spreken en gaat over tot sancties tegen Rusland.
Terug naar de schoolbanken
Een sanctie is in principe niets meer dan iets wat personen, bedrijven of landen elkaar opleggen om bepaald ongewenst gedrag te straffen. Vooral de sancties die landen elkaar opleggen zijn in ons geval interessant. Een land kan bijvoorbeeld de diplomatieke relatie verbreken met een ander land. Het kan ook verder gaan dan dit, denk aan wapenembargo's, het bevriezen van tegoeden en economische middelen van personen of entiteiten die op een daarvoor bepaalde lijst zijn geplaatst of bijvoorbeeld een verbod op de invoer of uitvoer van een bepaald goed.
Een sanctie heeft drie uiteindelijke doelen:
Het ongewenst gedrag van een land te doen veranderen.
Het moeilijker maken dit ongewenst gedrag te vertonen.
Het afschrikken van andere landen om hetzelfde gedrag te vertonen.
Een sanctie is in principe een tijdelijke maatregel. Houdt een land op met het vertonen van ongewenst gedrag, dan is het pakket effectief en kunnen de sancties worden opgeheven.
Mocht je geïnteresseerd zijn in de sancties die de Europese Unie uit heeft staan over de wereld, kijk dan vooral eens op deze website. Hier kun je per land bekijken of de EU er sancties tegen heeft opgelegd.
Sancties tegen Rusland
We verleggen de focus weer naar Rusland. Voor het volledige plaatje gaan we wat verder terug in de tijd, namelijk naar 20 februari 2014. Toen is Rusland begonnen met de annexatie van de Krim. De ellende die volgt is bekend. Het startschot voor de golf aan sancties tegen Rusland klonk op 6 maart 2014. In het begin ging het vooral om individuele beperkingen (bevriezen tegoeden en reisverboden). Er volgen veel meer varianten, maar dit pakket is het begin van een immense tijdlijn aan sancties die tot op de dag van vandaag nog wordt aangevuld. Om je een idee te geven: er is intussen voor €21.5 miljard aan tegoeden bevroren in de EU en €300 miljard aan tegoeden van de centrale bank van Rusland die zijn geblokkeerd in de EU- en G7-landen. Voor de volledige tijdlijn en verdere uitleg kun je kijken op deze website.
Voetbal en sancties
Als ik het woord sanctie zeg, komt bij mij niet meteen het woord voetbal op. Toch is er wel degelijk een verband, zo bleek uit onderzoek van Follow the Money. Vanuit een hoop Europese topclubs gingen namelijk tientallen miljoenen over de toonbank voor spelers uit Rusland. Het meest recente voorbeeld gaat trouwens de andere kant op. Spits Ugalde, die dit seizoen nog uitkwam voor FC Twente is voor €14 miljoen verkocht aan Spartak Moskou. Hier zijn geen wetten overtreden, maar een gevoelige kwestie is het zeker. Het Russische geld zal hoe dan ook via belastingen en dergelijke zijn weg vinden in de Twentse economie.
Zwarte lijst
De club die wel sancties blijkt te hebben overtreden is PSV, dat in juli van 2022 maximaal €4 miljoen aan datzelfde Spartak Moskou betaalde voor Guus Til. Wat blijkt, er is transfergeld dat bedoeld was voor de Russische club vastgehouden. Europese sancties verbieden het om meer dan €100.000 als deposito aan te houden voor iets of iemand in Rusland. De KNVB is hier ook aan verbonden doordat het geld gestort was op een derdenrekening van de Nederlandse bond. Jaap van Baar, de financieel directeur bij PSV, laat weten aan Follow the Money dat geen van de stakeholders van Spartak Moskou op de zwarte lijst (van de EU) stond en ze dus ook niks verkeerd deden.
Uitzonderingen
Wie niet op de zwarte lijst van de EU stond, maar wel op de Amerikaanse, was Lukoil. Dit olie- en gasbedrijf is een uitzondering voor de EU vanwege de Europese energievoorziening, maar dus niet voor de Verenigde Staten. ‘Dit is ook relevant voor Europese clubs zoals PSV, omdat Amerikaanse sancties ook van toepassing zijn op bedrijven en personen in het buitenland: de Verenigde Staten verwachten dat ook buitenlanders zich aan hun sancties houden zodra er een verband is met het land – bijvoorbeeld als er Amerikaanse bedrijven bij betrokken zijn, een Amerikaans bedrijf sponsor is of als er Amerikaanse infrastructuur wordt gebruikt’ schrijft Follow the Money.
Clubs zijn zelf verantwoordelijk
Voetbalclubs die dachten onder de wetgeving uit te komen na groen licht vanuit zowel de UEFA als de FIFA, komen nu van een koude kermis thuis. De FIFA heeft in een verklaring laten weten dat het aan de clubs zelf is om ervoor te zorgen dat ze voldoen aan alle internationale sanctiebeperkingen die van toepassing zijn, ongeacht een beslissing van een FIFA-orgaan.
Zelf onderzoek doen naar sanctiewetgeving of niet, de meeste clubs die voornemens zijn om te handelen met Russische voetbalclubs zullen eerst met een flinke morele knoop in de maag komen te zitten. Of dit uiteindelijk effect heeft op hun inkopen op de transfermarkt, dat is aan de clubs zelf.